چین و روسیه در اولویت اول مقابله آمریکا

پایگاه رهنما:

رئیس‌جمهور امریکا با حضور در وزارت خارجه این کشور و سخنرانی در جمع کارمندان وزارت خارجه و سفرای امریکا که به‌صورت مجازی حضور داشتند، به تبیین اصول سیاست خارجه دولتش پرداخت. بایدن در این سخنرانی تأکید کرد که «ایالات‌متحده به جهان دیپلماسی بازگشته و نه‌تنها به دنبال ترمیم آسیب‌های چند سال گذشته است، بلکه روبه‌جلو برای حل مشکلات فعلی جهان همچون پدیده گرمایش زمین و تهدید‌های چین و روسیه علیه دموکراسی اقدام می‌کند.»

• اولویت اول؛ مقابله با چین و روسیه

«جو بایدن» که سیاست خارجی دولت خود را با پرداختن به مسائل بین‌المللی متمرکز کرده است، شاید کمتر رئیس‌جمهوری در تاریخ امریکا باشد که با این شدت و حدّت در آغازین روزهای زندگی در کاخ سفید برای دو رقیب برجسته خود یعنی چین و روسیه این‌چنین شاخ‌وشانه کشیده باشد. بایدن درباره روسیه گفته: «دوران تسامح امریکا در برابر سیاست‌های تجاوزکارانه روسیه اعم از دخالت در انتخابات امریکا، حملات سایبری و مسموم کردن شهروندانش به پایان رسیده است.» بایدن تأکید کرد: «من برخلاف سلف خود، به رئیس‌جمهور (ولادیمیر) پوتین تصریح کردم روز‌هایی که ایالات‌متحده در برابر اقدامات تهاجمی روسیه از جمله دخالت در انتخابات ما، حملات سایبری و مسمومیت شهروندان خود تسلیم می‌شد، سپری شده است. رئیس‌جمهور امریکا علاوه بر روسیه، مواضع تند خود علیه چین را هم تکرار کرد و از این کشور به‌عنوان «جدی‌ترین رقیب» یادکرد و وعده داد که واشنگتن در عرصه‌های مختلف اعم از حقوق بشر، مالکیت معنوی و سیاست‌های اقتصادی پکن را به چالش خواهد کشید. تنش‌ها میان چین و امریکا به‌خصوص در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به‌شدت تشدید شد و مقامات چین امیدوار بودند که با روی کار آمدن بایدن، این سطح تنش‌ها کاهش پیدا کند، اما دولت جدید امریکا از همان ابتدا شمشیر را برای چینی‌ها از رو بسته است. امریکا در راهبرد امنیت ملی خود، چین را به‌عنوان رقیب و تهدید جدی برای منافع جهانی خود توصیف کرده و از هر ابزاری برای مقابله با این رقیب نوظهور استفاده می‌کند. همچنین پس از تشریح سیاست خارجی امریکا، نیروی دریایی این کشور روز جمعه از حرکت یکی از ناوشکن‌های خود در نزدیکی جزایر چین در دریای جنوبی، بعد از عبور از تنگه تایوان خبر داد.

• روابط امریکا و چین از تقابل نرم به سمت رویارویی سخت

دولت بایدن نه‌تنها قصد دارد برنامه اوباما و چرخش استراتژیک از آتلانتیک به پاسیفیک را دنبال کند، بلکه برای پیش بردن این برنامه عجله دارد و از همین ابتدای امر دست‌به‌کار شده و در حال چینش ساختار و به کار گرفتن نیرو‌های لازم است تا بتواند از عهده این کار بربیاید.

باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین امریکا در ۲۰۱۱ سیاست راهبردی امریکا را برای چرخش از حوزه آتلانتیک به سمت پاسیفیک اعلام کرده بود. رشد سریع اقتصادی چین در سه دهه گذشته و قدرت نظامی آن به همراه پیوند‌های گسترده‌ای که در عرصه بین‌الملل ایجاد کرده است، از عمده دلایل این چرخش بود. هرچند دونالد ترامپ در چهار سال ریاست جمهوری خود، جنگ تعرفه‌ها را علیه چین راه انداخت، اما تقابل او محدود به عرصه قدرت نرم اقتصادی و وضع تعرفه‌ها بود، در‌حالی‌که وقایع چند روز گذشته نشان داد ریاست جمهوری بایدن می‌تواند تقابل با چین را به عرصه قدرت سخت و حتی تقابل نظامی هم بکشاند.

• آرایش جنگی علیه چین

ارتش امریکا ۲۴ ژانویه اعلام کرد که یک ناوگروه به رهبری ناو هواپیمابر تئودور روزولت «برای حمایت از آزادی رفت‌وآمد در دریاها» وارد دریای جنوبی چین شده و عملیات عادی و منظم خود را برای حفظ امنیت دریانوردی در منطقه انجام می‌دهد.

این نخستین اقدام تحریک‌آمیز بایدن تنها چهار روز بعد از ورود او به کاخ سفید بود و با این اقدام معلوم شد این دولت در مقایسه با دولت ترامپ رویکرد تهاجمی‌تری را در قبال چین خواهد داشت. این موضوعی بود که حتی آنتونی بلیکن وزیر خارجه جدید امریکا در جلسه استماع مجلس سنا به آن اشاره کرد و گفت: «هیچ شکی وجود ندارد که چین بزرگ‌ترین و مهم‌ترین چالش برای امریکا است.» به دنبال این رجزخوانی‌های رئیس‌جمهور امریکا، چین با شبیه‌سازی حمله به ناو هواپیمابر روزولت و ناوگروه آن پیام روشنی را به واشنگتن فرستاد تا نشان دهد برای منافعش حتی حاضر به انجام چنین حمله‌ای نیز است.

نکته مهم از دور جدید تقابل امریکا با چین وجود عوامل محرکه‌ای است که به نظر می‌رسد شدت و حدّت آن‌ها در دولت بایدن بیشتر از گذشته باشد. مؤسسه تحقیقاتی فیچ، پیش از این پیش‌بینی کرده بود که «بایدن موضعی سرسختانه در قبال چین خواهد داشت، زیرا احساسات هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نسبت به چین طی سال‌های اخیر بیش از پیش منفی شده و رقابت ژئوپلیتیک بین دو کشور نیز رو به افزایش است.» به‌عبارت‌دیگر، یک نوع اشتراک نظر دوحزبی در امریکا علیه چین به وجود آمده است. به‌این‌ترتیب می‌توان گفت؛ عامل کنگره و جریان قوی ضد‌چینی در آنجا باعث می‌شود تا بایدن اگر هم بخواهد باز نتواند سیاست نرمی در مقابل چین داشته باشد.